Browar Zamkowy w Cieszynie

 

Arcyksiążę cieszyński Karol Ludwik Habsburga uruchomił Browar Zamkowy w Cieszynie w 1846 r. (po 6 latach budowy). Browar o charakterze przemysłowym był naturalnym kontynuatorem wielowiekowych tradycji piwowarskich całego regionu Śląska Cieszyńskiego.

 

Zakład od samego początku bez przerwy produkuje piwa typu pilzneńskiego. Na turystycznej mapie regionu, wielkim wyróżnikiem cieszyńskiego browaru jest oryginalna linia produkcyjna, a także liczne zabytkowe przestrzenie o charakterze przemysłowym. Dzięki temu obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego oraz na licznych trasach turystycznych (m.in. wartościowy szlak Via Ducalis). Zwiedzanie dostarcza wielu ciekawych przeżyć i jest niczym podróż wehikułem czasu!

 

Miasto Cieszyn ze Wzgórzem Zamkowym

 

Miasto Cieszyn (cz. Těšín, niem. Teschen, łac. Tessin) od początku ma charakter pograniczny, ponieważ znajduje się na skrzyżowaniu dawnych szlaków handlowych łączących m.in. Śląsk, Morawy i Małopolskę, którymi wędrowali kupcy z całej Europy. Cieszyn przez wieki był siedzibą księstwa, które zmieniało swoją przynależność państwową. Odczuwamy to w zabytkowej zabudowie. Od 1920 roku dawne miasto jest podzielone na Cieszyn po polskiej stronie oraz Czeski Cieszyn (cz. Český Těšín) po stronie najpierw Czechosłowacji, później Republiki Czeskiej.

 

Chociaż legenda głosi, że Cieszyn został założony w 810 roku, to Wzgórze Zamkowe ma dłuższą historię. Najstarsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszego Cieszyna sięgają VI-V w. p.n.e., co ukazuje wystawa archeologiczna w polskim Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

 

Poznawanie zabytków Cieszyna możemy podzielić na dwa podstawowe wzgórza. Pierwsze jest najstarsze Wzgórze Zamkowe, gdzie możemy zobaczyć Rotundę św. Mikołaja, ruiny dawnego Zamku Piastowskiego i podziwiać panoramę okolic z wysokiej na 29 metrów Wieży Piastowskiej. To wszystko w otoczeniu zieloni i starodrzewia! Drugie jest wzgórze z obecną starówką (zwane czasami Wzgórzem Dominikańskim, ponieważ pierwszy kościół należał do Ojców Dominikanów). Układ urbanistyczny tego wzgórza powstał w okresie od XIII do XV w. Większość urokliwych kamienic i budynków pochodzi z okresu od XVIII w. do początku XX w. Pokrywa się to z okresem, kiedy Cieszyn prężnie się rozwijał i był odwiedzany przez arcyksiążęcą i cesarską rodzinę Habsburgów. Wiele budynków stylizowano na stolicę Austro-Węgier, przez co dzisiaj Cieszyn jest zaliczany do miast w stylu tzw. Małego Wiednia.

 

Turystyka rowerowa MTB Beskidy i Żelazny Szlak Rowerowy

 

Żelazny Szlak Rowerowy (cz. Železná cyklotrasa) na Śląsku Cieszyńskim to wspaniały polsko-czeski szlak rowerowy, którego motywem przewodnim są dawne koleje żelazne, przyroda oraz wielowymiarowe dziedzictwo. Podczas liczącej nieco ponad 50 km przejażdżki rowerowej można odkryć piękno zielonego krajobrazu, zachwycić się zabytkami architektury sakralnej i świeckiej. Na trasie szlaku są zabudowania Jastrzębia-Zdroju oraz Karwiny (cz. Karviná), ale także liczne atrakcje na terenach wiejskich. Większość dystansu pokonuje się po śladzie dawnej kolei żelaznej.

 

Śląsk Cieszyński jest regionem przyjaznym rowerzystom, i to po obu stronach granicy. W śródgórskich dolinach oraz na pogórzu wytyczone są liczne rekreacyjne trasy rowerowe między miejscowościami oraz wzdłuż rzek (np. Wiślana Trasa Rowerowa). Dodatkowo, w Beskidach mamy do dyspozycji setki kilometrów szlaków, które doskonale nadają się do klasycznej turystyki MTB.

 

Narciarskie sporty zimowe w Beskidach

 

Beskid Śląski spośród wszystkich pasm górskich w Beskidach ma prawdopodobnie najlepszą i najbardziej kompleksową ofertę turystyczną skierowaną do narciarzy. Duża w tym zasługa Śląska Cieszyńskiego. Miasta Wisła i Ustroń oraz Gminy Istebna i Brenna to najważniejsze narciarskie adresy w regionu.

 

Narciarze zjazdowi cieszą się wieloma stokami narciarskimi, z których większość działa w ramach nowoczesnych ośrodków narciarskich z wyciągami kanapowymi, sztucznym naśnieżaniem i oświetleniem. Narciarze biegowi również nie mają powodów do narzekania, ponieważ na Śląsku Cieszyńskim znajdują się trasy profesjonalne (COS Kubalonka) oraz amatorskie (np. dolina Olzy w Istebnej, Jonidło w Wiśle lub wzdłuż Brennicy w Brennej).

 

Na Śląsku Cieszyńskim są także skocznie narciarskie (Wisła i Goleszów). Skocznie treningowe „Wisła Centrum” urozmaicają spacer deptakiem, a duża skocznia narciarska im. Adama Małysza w Wiśle Malince jest areną zimowego pucharu świata.

 

Centrum Koronki Koniakowskiej w Koniakowie

 

Koronki Koniakowskie to wspaniałe dzieło sztuki ludowej, które rozpoczęło się od haftowania czepców dla mężatek. Później pojawiły się serwety na stoły i zazdroski do okien. Na światowe wybiegi koronki koniakowskie wprowadziły początkiem XXI w. stringi. Dzisiaj koronka koniakowska to także motyw designerski, wykorzystywany w rzeźbie, ceramice, malarstwie i sztuce użytkowej.

 

Izb z koronkami w Koniakowie wiele, ale tylko Centrum Koronki Koniakowskiej to muzeum pokazujące koniakowskie koronczarstwo w szerokim ujęciu. Turysta odwiedzający Centrum Koronki Koniakowskiej pozna historię, tradycję, ale i współczesne miejsce heklowanej koronki na Świecie.

 

Centrum Produktu Regionalnego w Koniakowie

 

Śląsk Cieszyński wraz Północnymi Morawami stanowi północno-zachodni kraniec Karpat. Tutaj jest wielkie dziedzictwo kulturowe Górali Śląskich, których korzenie sięgają kultury wołoskiej. W czeskim Beskidzie Śląsko-Morawskim do dzisiaj jest region nazywany Wołoszczyzną (cz. Valašsko), z kolei po polskiej stronie mamy piękny Szlak Kultury Wołoskiej. Nierzadko instytucją inaugurującą przedsięwzięcia jest Centrum Produktu Regionalnego w Koniakowie.

 

Turysta odwiedzający tę placówkę może odwiedzić wystawę pasterską, zapoznać się z całą kulturą pasterską Karpat, wziąć udział w warsztatach, a także skosztować tradycyjnych wyrobów na bazie mleka owczego. Sława oscypka objętego europejską ochroną (gospodarzem Centrum Produktu Regionalnego jest certyfikowany Baca Piotr Kohut) jest tutaj magnesem oraz swoistą zachętą, aby poznać bogactwo produktów regionalnych Górali Śląskich, a także powołoskiego dziedzictwa. Na miejscu działa bacówka z serami oraz sklep z rękodziełem.

 

Beskidzki Dom Zielin „Przytulia” w Brennej

 

Polany i łąki w Beskidach od wieków stanowiły źródło pożywienia dla górali oraz grup etnicznych zamieszkujących Śląsk Cieszyński. Bogactwo roślinności skutkowało prozdrowotnymi walorami miejscowej żywności. Niebagatelne znaczenie miały tutaj zioła. Rośliny zbierano w różnych miesiącach i w różnych okresach kwitnienia, aby wydobyć z nich to, co najlepsze. Mieszkańcy Ziemi Cieszyńskiej zajmowali się ziołolecznictwem oraz herbaciarstwem. Herbata z zielin, czyli z polnych roślin, stanowiła niegdyś tradycyjny napar serwowany do obiadu, m.in. do dań tłustych i ciężkostrawnych. Te i inne ciekawostki dotyczące beskidzkich ziół i herbat stara się upowszechnić Beskidzki Dom Zielin „Przytulia” w Brennej, miejscowości otoczonej łąkami ze wszystkich stron.

 

Chlebowa Chata w Górkach Małych

 

Chlebowa Chata to rodzinny skansen ukazujący życie na typowej polskiej wsi w XX w. Gospodarze pokazują drogę „od ziarenka do bochenka”. Jest to podróż w czasie do ciężkiej pracy rolnika ukazująca wartość chleba w codziennym życiu. Gospodarze to z zamiłowania pszczelarze, więc dużo czasu poświęca się również na tematykę miodu. Zwiedzający mają okazję upiec własnoręcznie podpłomyki, zrobić masło lub śmietanę. Jest to niezwykła podróż do tradycyjnych wiejskich smaków.

 

Dzisiaj, skansen Chlebowa Chata to kilka budynków związanych z życiem polskiej wsi. Oprócz zabudowań typowo rolniczych, znajduje się tutaj młyn z wiatrakiem, kuźnia oraz remiza strażacka. Wszystko wykończone i wyposażone w zgodzie z wiejskimi zwyczajami XX w.

 

Dom Przyrodnika w Hażlachu

 

Placówka mieści się w dawnym XIX-wiecznym spichlerzu w podcieszyńskiej wsi Hażlach. Dom Przyrodnika łączy w sobie małe muzeum, izbę regionalną oraz ośrodek edukacji ekologicznej. Nowoczesna ekspozycja zawiera elementy każdej z wymienionych instytucji osadzone w lokalnej tradycji rolniczych terenów Śląska Cieszyńskiego. Odwiedzający mają okazję zapoznać się z ekspozycją nawiązującą do pszczelarstwa i rolnictwa, która przeplata się z odtworzonym wnętrzem starej wiejskiej izby i wiejskiego sklepu. Otoczenie stanowi park sensoryczny. Organizowane są tutaj warsztaty z zakresu postaw proekologicznych i tradycyjnego życia.

 

Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej w Jaworzu

 

Jaworze dawniej było prężnie działającym uzdrowiskiem na Śląsku Cieszyńskim u stóp gór Beskidu Śląskiego. Mieszkańcy Jaworza chętnie podróżowali, ciągnęło ich do pracy na wielkiej wodzie. Podróżnicy, odkrywcy i marynarze chętnie wypoczywali w górskich kurortach, w tym z pewnością w Jaworzu. Takie skojarzenia były bliskie bosmanowi Erwinowi Pasternemu (1928-2011), który pływał na wielkich wodach i uzbierał niesamowitą kolekcję, a następnie przekazał ją miejscowej szkole w Jaworzu Średnim.

 

Dzisiaj, także i my możemy podziwiać liczne eksponaty związane ze światem zwierząt i roślin żyjących w wodach słodkich i słonych. Nowoczesne muzeum zostało wzbogacone o imponującą Motylarnię. Jest to zdecydowanie jedna z bardziej unikalnych atrakcji Śląska Cieszyńskiego.

 

Kolej Linowa „Czantoria” w Ustroniu

 

Czantoria Wielka (995 m n.p.m.) to jedna z najpopularniejszych i najbardziej charakterystycznych gór Beskidu Śląskiego oraz Śląska Cieszyńskiego po obu stronach granicy. Od strony Ustronia Polany na wysokość 851 m n.p.m. Turystów wwozi czteroosobowa kolej kanapowa. Kolej Linowa „Czantoria” od 1967 roku łączy dawną osadę papierników (dawna wieś Polana) z widokową Polaną Stokłosica. Podziwiać możemy Beskid Śląski, Pogórze Śląskie, Wyżynę Śląską oraz uzdrowiskową dzielnice Ustronia (Zawodzie).

 

Przy dolnej stacji Kolei Linowej „Czantoria” funkcjonują lokale gastronomiczne oraz punkty handlowe. W sąsiedztwie górnej stacji kolei linowej znajduje się tor saneczkowy oraz punkty z drobną gastronomią.

 

Izba Regionalna PZKO w Jabłonkowie

 

Mimo podziału Śląska Cieszyńskiego między Polskę a Czechosłowację, wielu rdzennych mieszkańców narodowości polskiej zostało w swoich rodzinnych stronach na tzw. Zaolziu. W Jabłonkowie, po czeskiej stronie Kiczor i Stożka Wielkiego, przy samym zabytkowym Rynku działa Dom Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (cz. Polský Kulturně-Osvětový Svaz) prowadzony przez tutejsze koło. Poza liczną działalnością społeczną, kulturalną i edukacyjną, Koło PZKO w Jabłonkowie prowadzi Izbę Regionalną im. Adama Sikory. Na ekspozycję składają się przedmioty życia codziennego Jabłonkowian, zdjęcia oraz dokumenty. Jest to miejsce ciekawe, pokazujące jak bardzo spójna może być tradycja ludowa pogranicza przy różnicach narodowych. Przykładem jest skrzynia, tzw. trówła, z charakterystycznymi dla regionu zdobieniami oraz polskimi inskrypcjami.

 

Ruiny Zamku w Tworkowie

 

Tworków to niewielka wieś w Gminie Krzyżanowice, na terenie Krainy Górnej Odry. Początki Tworkowa to wiek XIII, a 300 lat później powstaje pierwszy zamek. Miejscowość rolnicza, malowniczo wtopiona w krajobraz Płaskowyżu Głubczyckiego na lewym brzegu Odry, od dawna zachęcała arystokrację do stawiania rezydencji. Zamek w Tworkowie o średniowiecznym rodowodzie często zmieniał właścicieli, to też był wielokrotnie przebudowywany. Piękny XIX-wieczny pałac spłonął w nocy z 8 na 9 stycznia 1931 roku. Obecnie budynek należy do Gminy Krzyżanowice i jest utrzymywany w formie trwałej ruiny, która nawiązuje bryłą do czasów XIX-wiecznej świetności pałacu, kiedy to właścicielem był hrabia von Saurma-Jeltsch. Podczas prac konserwatorskich zaaranżowano w ruinach wieżę widokową, co skutecznie przyczyniło się do rozpropagowania tego miejsca, jak i całej Krainy Górnej Odry.

 

Muzeum Miejskie w Żorach

 

Żory, pomimo swej długiej historii i urokliwej starówki, przez wiele lat nie miały swojego muzeum. Sytuacja zmieniła się w 1996 roku, kiedy zawiązano instytucję kultury i rozpoczęto proces gromadzenia eksponatów. Przełom nastąpił 15 lat później. Od 2015 roku, siedzibą Muzeum Miejskiego w Żorach jest powstała na początku XX wieku zabytkowa Willa Haeringa. Odwiedzający muzeum mają do dyspozycji dwie stałe wystawy. Jedna traktuje o tożsamości Żor, historii miasta, jego miejscu w dziejach Śląska i kraju. Druga wystawa poświęcona jest podróżom pozaeuropejskim, co stanowi niejednokrotnie punkt wyjścia do poznania kultur z zupełnie odległych zakątków Ziemi. Siedziba Muzeum Miejskiego w Żorach to połączenie szacunku do zabytku z nowoczesnością, dzięki czemu odwiedzając placówkę możemy natknąć się na niezwykle interesujące wystawy czasowe.

 

Zabytkowa stacja kolei wąskotorowej w Rudach

 

Kolej wąskotorowa na Śląsku stanowiła dawniej ważny środek komunikacji. Wykorzystywana była zarówno do transportu towarów, jak i do przewozu osób, głównie pracowników rozwijającego się przemysłowego regionu. W Rudach zachowała się zabytkowa stacja kolei wąskotorowej, a przejażdżka zabytkowymi wagonami wiedzie przede wszystkim przez tereny zielone objęte ochroną Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich.

 

Jednym z ważniejszych zabytków jest ponad stuletnia lokomotywownia. Dodatkowo, na terenie stacji działa kuźnia, w której organizowane są warsztaty. Niech potwierdzeniem rangi tego miejsca będzie fakt, że Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, a także jest wpisana do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego ERIH.

 

 

Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach

 

Założenie składa się z kompleksu klasztornego, kościoła klasztornego oraz pałacu opata. Z 1258 r. pochodzi najstarsza pisemna wzmianka o Opactwie Cystersów w Rudach. Kilkadziesiąt lat później, około 1300 r. powstaje kościół klasztorny (z późniejszymi trzema kaplicami). W trakcie ponad 500-letniej posługi wybudowali oni potężny kompleks klasztorny wraz z sanktuarium.

 

XVIII w. był dla tego zabytku bardzo ważny. Wtedy przebudowanpo klasztor i kościół na styl barokowym, a także wybudowano kaplicę Najświętszej Marii Panny, do której przeniesiono słynący łaskami obraz Matki Boskiej Rudzkiej. Dokończono również budowę pałacu opatów łącząc go z pozostałymi zabudowaniami kompleksu. Dzięki temu zespół budynków wkroczył w XIX wiek jako spójny kompleks.

 

W 1810 roku doszło do sekularyzacji, Cystersi opuścili Rudy (pozostali tylko mnisi obsługujący tutejszą parafię), a w historiografii zaczyna się tzw. okres książęcy. Lasy zamieniono w park, a kompleksowi nadano reprezentacyjnego charakteru rezydencji. Książęcy ród von Ratibor zarządzał dobrami rózkimi do 1945 r. Obecnie klasztor jest udostępniony do zwiedzania, w kościele klasztornym mieści się Bazylika Matki Bożej Pokornej w Rudach, a park wraz ze Starorzeczem Rudy stanowi atrakcyjny ogólnodostępny teren spacerowy.

 

Instytut Dziedzictwa i Dialogu - Łaźnia Moszczenica w Jastrzębiu-Zdroju

 

Historia Jastrzębia-Zdroju to kompozycja uzdrowiska, przemysłu górniczego oraz licznych ruchów społecznych i sportowych. W budynkach po byłych łaźniach górniczych nieistniejącej już kopalni „Moszczenica” swoją siedzibę ma Instytut Dziedzictwa i Dialogu - Łaźnia Moszczenica w Jastrzębiu-Zdroju. Tak jak całe miasto jest na pograniczu różnych dziedzin życia i gospodarki, tak jak region jest na granicy państw, tak Łaźnia Moszczenica łączy tematy, ekspozycje i ludzi.

 

Tematyka poruszana w salach ekspozycyjnych Łaźni Moszczenica jest połączeniem nowoczesnych technologii oraz rzeczywistych przedmiotów z minionych czasów. Dodatkowo odwiedzający poznają historię miasta, losy jego mieszkańców i mogą odnaleźć tożsamość Jastrzębia-Zdroju.

 

Dzielnica Uzdrowiskowa i Park Zdrojowy w Jastrzębiu-Zdroju

 

W XIX w., kiedy okoliczne miejscowości przechodziły przemysłowe przemiany, w Jastrzębiu postanowiono wykorzystywać solankę do celów uzdrowiskowych. To spowodowało, iż niewielka wieś stała się kurortem popularnym wśród pruskiej oraz polskiej arystokracji. Uzdrowisko zmieniało właścicieli, a na jego obszarze powstawały budynki świeckie, katolickie oraz ewangelickie. Od 1896 r. przez blisko pół wieku Zdrój był własnością polskiej rodziny Witczaków (z przerwami) związanej m.in. z Powstaniami Śląskimi. Potem Zdrój upaństwowiono, samo Jastrzębie-Zdrój w międzyczasie uzyskało prawa miejskie i zyskało górniczy charakter.

 

Uzdrowisko zostało formalnie zlikwidowane na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Tereny po Zdroju zamieniono w Park Zdrojowy, a budynki stały się siedzibami dla miejskich instytucji kultury. Dzisiaj jest to tętniący życiem park, pełen zabytków i ducha dawnego uzdrowiska. Park Zdrojowy wita nas tętniącą życiem zielenią, licznymi zabytkami architektury uzdrowiskowej oraz wszechobecną kulturą...

 

Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu

 

Na południowo-zachodnim krańcu Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, na wschodnich obrzeżach Raciborza, nad prawym brzegiem Odry, a także w korytarzu ekologicznym (tzw. Pradolinie Górnej Odry) znajduje się las komunalny Obora. W tym zielonym miejscu o niebagatelnym przyrodniczym znaczeniu ulokowane jest Arboretum Bramy Morawskiej.

 

Arboretum Bramy Morawskiej wyróżnia się na tle innych terenów rekreacyjnych pogranicza. Między starodrzewiem ukryte są dwa stawy (Żabi i Cienisty), a także leniwie wiją się ścieżki edukacyjne. Do otoczenia arboretum należy także Zaczarowany Ogród z tarasem widokowym na żywopłotowy labirynt oraz Mini Zoo. Są to miejsca uwielbiane przez najmłodszych Turystów.

 

Wędrując po lesie komunalnym Obora natkniemy się również na leśne ujęcia wody: Studnię Książęcą oraz Studnię na Cieku Paprociowym. Z rzadziej omawianych miejsc warto zwrócić uwagę na Ciałopalne Cmentarzysko Kurhanowe, Mogiłę Nieznanego Lotnika, kochbunkry i schron polowy z okresu II Wojny Światowej. Główny parking znajduje się na końcu ul. Markowickiej, przy której dodatkowo funkcjonuje pole kempingowe OSIR Racibórz, kąpielisko miejskie oraz Raciborski Gród Średniowieczny. To wszystko w połączeniu z gastronomią sprawia, że Arboretum Bramy Morawskiej jest atrakcyjnym miejscem dla każdego Turysty!

 

Graniczne Meandry Odry

 

Między miastem Bogumin (cz. Bohumín, niem. Oderberg) w Republice Czeskiej, a wsiami Chałupki (niem. Annaberg) i Zabełków (niem. Zabelkau) w Gminie Krzyżanowice, rzeka Odra stanowi granicę państwową. Dodatkowo, zachował się tutaj cenny przyrodniczo fragment naturalnie meandrującej Odry. Postrzępiona, nieregularna linia graniczna zniechęcała do inwestycji oraz urbanizacji.

 

Doceniono to, i po obu stronach rzeki (i granicy) zaczęto traktować meandry jako osobowość przyrodniczą oraz atrakcję turystyczną. W sąsiedztwie Granicznych Meandrów Odry jest ujście rzeki Olzy. Mamy zatem miejsce symboliczne dla Górnego Śląska oraz Śląska Cieszyńskiego. Te piękne oraz wartościowe tereny możemy podziwiać z perspektywy pieszych wędrówek oraz rowerowych przejażdżek. Kulminacją doznań jest wejście na mierzącą 27 metrów wysokości wieżę widokową w Zabełkowie. Kraina Górnej Odry na wyciągnięcie ręki!

 

Browar Zamkowy w Raciborzu

 

Browar zamkowy w Raciborzu szczyci się najstarszymi tradycjami piwowarskimi jednego zakładu na Górnym Śląsku, albowiem już przed 1532 r. w tym samym miejscu funkcjonował browar dworski o charakterze rzemieślniczym. Zaopatrywał on w piwo Zamek Piastowski w Raciborzu. Całość zabytkowych zabudowań mieści się na prawym brzegu Odry i świetnie komponuje się z Bulwarami Nadodrzańskimi. Odwiedziny Browaru Zamkowego w Raciborzu można również połączyć ze zwiedzaniem Zamku Piastowskiego i ze spacerem po starówce miasta (na lewym brzegu Odry) samochód zostawiając w jednym miejscu.

 

W Browarze Zamkowym w Raciborzu piwo do dzisiaj warzone jest tradycyjnymi metodami, o czym łatwo się przekonać podczas zwiedzania browaru z przewodnikiem. Niezależnie od zwiedzania, świeżego piwa prosto z browaru możemy skosztować w zabytkowych murach. Znajduje się tutaj restauracja oraz pub w otoczeniu zabytków i zieleni.

 

 

 

POLSKIE DZIEDZICTWO NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM, CZYLI ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE ZWIĄZANE Z POLSKIM RUCHEM NARODOWYM NA TERENIE DZISIEJSZEGO EUROREGIONU

 

Na przestrzeni wieków, Śląsk Cieszyński (rdzennie kraina polskich Piastów) graniczył z Morawami, Śląskiem Pruskim, Małopolską oraz Kysucami (Północne Węgry). Region wielokrotnie wypadał na bogaty, więc ruchy migracyjne były tutaj silne. Od XVII w. dominowała jednak administracja Habsburgów, a funkcjonujące Księstwo Cieszyńskie zaliczano do tzw. Śląska Austriackiego. Dużym ożywieniem dla polskiego ruchu narodowego był okres Wiosny Ludów (1848-49).

 

Na turystycznej trasie polskiego ruchu narodowego nie może zabraknąć Cieszyna. Na Wzgórzu Zamkowym znajdują się zabytki pamiętające czasy Piastów (m.in. Rotunda św. Mikołaja, Wieża Piastowska). Warte odnotowania jest, że w Pałacu Habsburgów od 11 listopada 1918 r. do 4 sierpnia 1920 roku swoją siedzibę miała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego.

 

Spacerując po starówce Cieszyna natkniemy się na liczne kamienice należące do polskich kupców. Warte uwagi są budynki szkolne, ponieważ wiele z nich ma korzenie w Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego założonej przez polskich działaczy skupionych wokół cieszyńskiej "Czytelni Ludowej".

 

W okresie po I Wojnie Światowej, spora część polskiej społeczności znalazła się w granicach Czechosłowacji. Możemy się o tym przekonać spacerując po Jabłonkowie i zwiedzając Izbę Regionalną w Domu PZKO. Znajdziemy tam również Willę Loreńczuków, w której w 1914 r. mieszkał Józef Piłsudski.

 

Na Śląsku Cieszyńskim polski ruch narodowy jest silny do dnia dzisiejszego. Liczne pro polskie akcenty znajdziemy w Beskidzie Śląskim, gdzie u źródeł Wisły (królowej polskich rzek) znajdują się miejsca nawiązujące do polskości. Najbardziej znany jest tzw. Zamek Prezydencki na Zadnim Groniu, lecz zasługujące na uwagę są również zabudowania Ustronia bądź Skoczowa.

 

Region łączy także dziedzictwo kulturowe z polskim ruchem narodowym różnych okresów. Przykładem mogą być dzieła muzyczne Jana Sztwiertni, dzieła sztuki Jana Wałacha lub rodziny Konarzewskich, a nawet koronki koniakowskie. Odwiedzając Centrum Koronki Koniakowskiej poznamy historię koronkowych serwet z godłem Polski.

 

BOGATA OFERTA MUZEALNA NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM TO TRADYCJA SIĘGAJĄCA POCZĄTKÓW XIX WIEKU

 

Muzealnictwo na Śląsku Cieszyńskim swoje korzenie ma w kolekcjonerstwie. To łączy się z silnym od wieków patriotyzmem lokalnym mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Już w 1802 roku założone zostało przez ks. Leopolda Jana Szersznika dzisiejsze Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Placówka szczyci się tytułem najstarszego publicznego muzeum w Polsce.

 

Około sto lat póżniej, w 1901 roku założone zostaje Polskie Towarzystwo Ludoznawcze w Cieszynie. Zorganizowało ono w 1903 r. wystawę ludoznawczą w Cieszynie. Podczas tego wydarzenia zebrano wiele eksponatów, które przeszły na własność Towarzystwa.

 

Śląsk Cieszyński, poza typowymi muzeami historycznymi lub zabytkowymi wnętrzami posiada gęstą sieć izb regionalnych, izb biograficznych oraz prywatnych placówek muzealnych. Obiekty te są prowadzone przez pasjonatów i niczym efekt kuli śniegowej rozpędzają lokalny patriotyzm. Powstają zatem placówki muzealne nawiązujące do różnych dziedzin życia bądź gałęzi nauki.

 

Zakłady przemysłowe, produkcja

 

Przemysł na Śląsku Cieszyńskim odgrywał ważną rolę w życiu gospodarczym regionu oraz codziennym życiu mieszkańców. Funkcjonują liczne marki o długiej tradycji, a zakłady przyjmują turystów lub organizują swoje placówki muzealne. Przykładowo, Browar Zamkowy w Cieszynie można zwiedzać. O postindustrialnym dziedzictwie regionu świadczą tereny dawnych zakładów przemysłowych, np. dawna cementownia w Goleszowie i zbiornik Ton, a także tutejsza Izba Oświęcimska. Dużo o dawnym przemyśle dowiemy się odwiedzając Muzeum Ustrońskie.

 

Kultura, tradycja

 

Dziedzictwo kulturowe Śląska Cieszyńskiego jest zróżnicowane wielowymiarowo. Były różne klasy społeczne: arystokracja, mieszczaństwo i chłopstwo. Były różne grupy narodowe i wyznaniowe. Efektem tego jest duży wybór ciekawych placówek na Śląsku Cieszyńskim.

 

Zacząć możemy od Muzeum Piastów Cieszyńskich w Kończycach Małych, przez Muzeum Protestantyzmu w Cieszynie, a na koniec dorzucić pracownię rusznikarza Pana Jerzego Wałgi w Cieszynie. Możemy również wybierać między Izbą Regionalną w Cisownicy, a Centrum Koronki Koniakowskiej w Koniakowie, czy Chlebową Chatą w Górkach Małych i Kozią Zagrodą w Brennej. Wędrując szlakiem dawnych Szańców zobaczymy z kolei Centrum Produktu Regionalnego w Koniakowie mówiące o pasterstwie, a także Izbę Regionalną PZKO w Jabłonkowie ukazującą życie codzienne mieszkańców okolic górskiej części doliny Olzy.

 

Przyroda i świat zwierząt

 

Na Śląsku Cieszyńskim są placówki, które świetnie promują bogactwo przyrodnicze regionu. Z pewnością należy do nich Dom Przyrodnika w Hażlachu oraz Beskidzki Dom Zielin „Przytulia” w Brennej. Instytucją o charakterze muzealnym, która wyrosła na bazie dawnej kolekcji, jest Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej w Jaworzu. Placówka jedyna w swoim rodzaju!

 

 

TURYSTYKA ROWEROWA NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM

 

Śląsk Cieszyński rowerami stoi, i to jest fakt niezaprzeczalny! Od lat region jest polecany jako jedna z najlepszych rowerowych destynacji w Polsce. Sukces nie bierze się znikąd, a Śląsk Cieszyński nie osiada na laurach i co chwilę dokłada kolejne rowerowe atrakcje.

 

Na Śląsku Cieszyńskim są góry, Beskidy. Turystyka rowerowa w Beskidach opiera się o gęstą sieć szlaków rowerowych dla miłośników klasycznego MTB. Szlaki poprowadzone są z popularnych miejscowości turystycznych i z mniej znanych zakątków. Znaki rowerowe doprowadzą nas zarówno na łagodne grzbiety, spokojne leśne szutrówki, jak i w typowo górskie partie Baraniej Góry czy Malinowskiej Skały.

 

Miłośnicy kolarstwa szosowego znają wspaniałe trasy w Trójwsi Beskidzkiej oraz na górskie przełęcze (Kubalonka, Biały Krzyż). Można trenować we własnym zakresie oraz brać udział w licznych zawodach, także rangi światowej, np. na trasie zawodów Tour de Pologne.

 

Na Śląsku Cieszyńskim rozwinęła się również turystyka związana z kolarstwem zjazdowym, downhillem, enduro i cross. Wyciągi w Wiśle i Ustroniu zorganizowały tzw. bike parki z doskonałymi trasami o różnym stopniu trudności. Dodajmy Istebną, gdzie na Złotym Groniu przybywa rowerzystów.

 

Ważne jest również rekreacyjne kolarstwo trekkingowe. Ścieżki rowerowe wzdłuż rzek zyskują coraz więcej miłośników. Wiślana Trasa Rowerowa, trasy wzdłuż Olzy i Brennicy – to miejsca ma rodzinną spokojną jazdę na dwóch kółkach.

 

Wielkim hitem oraz inwestycyjnym sukcesem jest transgraniczny Żelazny Szlak Rowerowy, który zahacza o sąsiednią Krainę Górnej Odry. Rowerzysta ma do dyspozycji dobrze utrzymaną infrastrukturę rowerową i rekreacyjną.

 

Bez względu czy wybieramy się w górskie okolice, czy niższe łagodniejsze tereny, trasy i ścieżki rowerowe prowadzą obok atrakcji turystycznych. W Trójwsi Beskidzkiej i dolinie Brennicy możemy odwiedzać liczne muzea i izby regionalne. W Wiśle, Ustroniu, Skoczowie i Cieszynie szlaki rowerowe prowadzą między zabytkami, popularnymi atrakcjami turystycznymi oraz wprowadzają nas w miejsca niedostępne dla samochodów.

 

TURYSTYKA ROWEROWA W KRAINIE GÓRNEJ ODRY

 

Kraina Górnej Odry jest niczym wschodząca gwiazda turystyki rowerowej. Do dyspozycji miłośników kolarstwa są trasy wzdłuż rzek, ale i pośrodku pól, łąk i lasów. Ciche i spokojne ścieżki prowadzą do najciekawszych zabytków lub rekreacyjnych dzielnic miejskich.

 

Jastrzębie-Zdrój wraz ze swoją dzielnicą uzdrowiskową i Łaźnią „Moszczenica” stanowi północny kraniec Żelaznego Szlaku Rowerowego. Jest to południowa brama do niezliczonych kilometrów szlaków rowerowych na Wyżynie Śląskiej i dorzeczu Olzy oraz Odry.

 

Graniczne Meandry Odry są atrakcją o charakterze przyrodniczo-krajobrazowym, dostępną na rowerze. Możemy wybrać się na krótkie przejażdżki nad meandrami i do wieży widokowej, ale też jest okazja ku dłuższej wycieczce rowerowej.

 

Wzdłuż rzeki Odry (obok ruin pałacu w Tworkowie) można rowerem dotrzeć do Raciborza, a tam czeka na nas klimatyczna starówka z Zamkiem Piastowskim i Browarem Zamkowym nad Odrą. Jest również Arboretum Bramy Morawskiej, przyjazne dla cyklistów. Swoją drogą, jest to dobre miejsce do zaparkowania samochodu i wytyczenia pętelki.

 

Na północ od Raciborza jest fantastyczny Rezerwat Przyrody „Łężczok”, a jeszcze dalej ujście rzeki Rudy do Odry. Ta pierwsza to motyw przewodni dla wielu wspaniałych wycieczek rowerowych w Krainie Górnej Odry. Między lasami Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich” malowniczo wiją się leśne drogi i ścieżki rowerowe, a nimi dotrzemy do zabytków oraz atrakcji turystycznych.

 

PROPOZYCJA RODZINNEGO SPACERU PO STARÓWCE CIESZYNA WRAZ ZE WZGÓRZEM ZAMKOWYM

 

Punktem startowym są okolice dworca w Cieszynie. Łatwo dotrzemy komunikacją publiczną, a i bez problemu zaparkujemy samochód. Ulicami Bobrecką oraz Garncarską docieramy w okolice Górnego Rynku. Podziwiać możemy tutaj typowo miejską zabudowę z czasów austriackich, ale i perłę Cieszyna – Ewangelicko-Augsburski Kościół Jezusowy na Placu Kościelnym. Skala budowli robi wrażenie!

 

Następnie ul. Bolesława Limanowskiego idziemy do Parku Pokoju oraz Muzeum Śląska Cieszyńskiego w zabytkowym Pałacu Larischów. Niezależnie od zakupu biletu, można wejść na dziedziniec lub zobaczyć kawiarnię w dawnych eleganckich stajniach. Z Parku Pokoju przechodzimy ul. Tadeusza Regera wprost na Rynek.

 

Przy Rynku znajduje się Ratusz, reprezentacyjne budynki (m.in. dawny Hotel Pod Brunatnym Jeleniem, Dom Narodowy), a także urokliwe arkady/podcienia. Jest tutaj informacja turystyczna oraz liczne sklepy i lokale gastronomiczne. Przedłużeniem ulicy Regera jest ulica Głęboka. To reprezentacyjny trakt, wzdłuż którego znajdziemy liczne butiki, sklepy, restauracje i ciekawe miejsca. Wart uwagi jest rzymsko-katolicki Kościół Marii Magdaleny. Atrakcyjne jest Muzeum Drukarstwa łączące historię miasta, rzemieślnicze tradycje z dziedzictwem przemysłowym regionu.

 

Krążąc po ulicy Głębokiej, wchodzimy w malownicze boczne zakamarki. Ulica Sejmowa i ul. Trzech Braci doprowadzą nas do jednego z symboli miasta, tj. do Studni Trzech Braci. Poniżej studni znajduje się skwer Ireny Sendlerowej oraz ul. Śrutarska. Przecinamy ulicę, malowniczymi schodami docieramy do dawnego Wielkiego Młyna pod murami oporowymi Starówki Cieszyna. Miejsce jest bardzo urokliwe, a ulica Przykopa znana jest jako Cieszyńska Wenecja. Splata się tutaj sztuka z historią oraz przyrodą. Idąc w górę kanału, ścieżka doprowadzi nas do Rezerwatu Przyrody „Lasek Miejski nad Puńcówką”. Idąc z nurtem wody dotrzemy do Alei Jana Łyska, a dalej do ulicy Zamkowej.

 

Jesteśmy na skrzyżowaniu przy dawnym przejściu granicznym. Z lewej strony jest Most Przyjaźni nad rzeką Olzą, a za nim zabytkowa zabudowa Czeskiego Cieszyna. Stojąc na skrzyżowaniu, z prawej strony mamy wejście na Wzgórze Zamkowe z charakterystycznym pomnikiem Śląskiej Nike. Idziemy za pomnik, i przez bramę Pałacu Habsburgów docieramy na Wzgórze Zamkowe.

 

Warto się spacerować po urokliwym kameralnym parku. W dolnej części Wzgórza Zamkowego znajduje się Browar Zamkowy w Cieszynie dostępny do zwiedzania. To świetny punkt na koniec rodzinnego spaceru, ponieważ wejście do browaru stanowi podróż w czasie, z której cieszą się i dorośli, i dzieci.

 

DAWNE REZYDENCJE NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM: WZGÓRZE ZAMKOWE W CIESZYNIE (ZAMEK PIASTOWSKI, PAŁAC HABSBURGÓW), DOLINA PIOTRÓWKI, GRODZIEC ŚLĄSKI

 

W Cieszynie znajdziemy pozostałości dawnego okazałego Zamku Piastowskiego, po którym do dzisiaj symbolem miasta jest XIV-wieczna Wieża Piastowska oraz Rotunda z XII w. Dolna część wzgórza, od pierwszej poł. XIX w. zabudowana jest reprezentacyjnym Pałacem Myśliwskim Habsburgów.

 

Zupełnie inną kategorię stanowią pałace należące do znamienitych rodów. Wyjątkowy jest XVIII-wieczny Pałac Larischów w centrum Cieszyna, siedziba Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Zwiedzając mamy możliwość obejrzenia eleganckich wnętrz, m.in. Sali Egipskiej. Ewenementem jest kompleks zamków i pałaców w Dolinie Piotrówki, przewrotnie zwanej cieszyńską Loarą.

 

W Kończycach Wielkich jest pałac von Thun Hohensteinów będący dzisiaj siedzibą Winnicy Chateau Kończyce Wielkie. Niedaleko, w Kończycach Małych jest zamek pełniący funkcje hotelowe, restauracyjne oraz muzealne, a w nim Muzeum Historii Piastów Cieszyńskich.

 

Wart zwiedzenia wewnątrz jest Zespół Zamkowo-Parkowy w Grodźcu Śląskim. Jego historia zaczyna się w XVI w. i stale dopisywane są nowe rozdziały. Charakterystyczna bryła ze strzelistymi wieżami, a także niebagatelna kolekcja prezentowana we wnętrzach, są niepowtarzalne.

 

CO ROBIĆ ZIMĄ NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM? REGION OFERUJĄCY KAŻDĄ AKTYWNOŚĆ OD KULIGÓW PO NARTY.

 

Śląsk Cieszyński to góry Beskidu Śląskiego, które zimą zamieniają się w narciarski raj dla zaawansowanych oraz początkujących narciarzy. Doskonale czują się tutaj rodziny z dziećmi. Istebna, Ustroń i Wisła to miejscowości z nowoczesnymi ośrodkami narciarskimi. Działają przy nich szkółki dla dzieci, snowparki oraz ogrody atrakcji zimowych.

 

Miłośnicy narciarstwa biegowego z pewnością docenią trasy COS na Kubalonce. Brenna, Istebna i Wisła posiadają bardzo dobrze utrzymane amatorskie trasy dla narciarzy biegowych.

 

Cały górski obszar Śląska Cieszyńskiego doskonale nadaje się do uprawiania narciarstwa turystycznego (ski-tour) oraz wędrówek w rakietach śnieżnych. Niezbędny sprzęt można wypożyczyć na miejscu.

 

Fani zmotoryzowanych sportów ekstremalnych mają do wyboru oferty firm eventowych, ale i wypożyczalni skuterów śnieżnych. Jeden z torów znajduje się na widokowym grzbiecie górskim między Wisłą a Ustroniem Dobką. Frajda gwarantowana!

 

Jednym z produktów turystycznych numer jeden na Śląsku Cieszyńskim są kuligi. Najpopularniejszą są przejażdżki doliną Białej Wisełki, ale zapraszamy również w inne miejsca, np.: grzbiet od Szarculi po Stecówkę, dolina Gościejowa, dolinna Brennicy lub dolina Olzy. Zimowe kuligi z pochodniami są hitem, ale i biesiada w góralskiej kolibie brzmi zachęcająco!

 

PIESZA TURYSTYKA GÓRSKA NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM ŁĄCZY HISTORIĘ, TRADYCJĘ I NOWOCZESNOŚĆ

 

Każdy turysta pieszy znajdzie na Śląsku Cieszyńskim aktywność dla siebie, od łagodnych spacerów po Pogórzu Śląskim, przez delikatne beskidzkie spacery od górskich wyciągów po prawdziwe górskie „wyrypy” w najwyższych partiach Beskid Śląskiego.

 

Od Cieszyna, możemy – przykładowo – wędrować w kierunku północnym. Równolegle do doliny rzeki Olzy przetniemy przyrodnicze perełki Cieszyna (Rezerwaty Przyrody „Kopce” i „Łąki na Kopcach”). Idąc równolegle do drogi wojewódzkiej 938 urokliwymi lasami oraz łąkami możemy dotrzeć do Domu Przyrodnika w Hażlachu (cz. Hazlach lub Hažlach, niem. Haslach). Jest to świetny pomysł na spacer łączący historię Cieszyna, wartościową pogórzańską przyrodę oraz nowoczesne muzeum w starych murach.

 

Ciekawy jest zielony szlak z Goleszowa (cz. Holešov ve Slezsku, niem. Golleschau) na Czantorię Wielką. NA trasie są obiekty historyczne związane z dawnym przemysłem (m.in. zbiornik Ton oraz zabudowania dawnej cementowni). Okolice Rezerwatów Przyrody „Zadni Gaj” i „Góra Tuł” pięknie prezentują się wiosną. Polana Budzin to punkt widokowy na Śląsk Cieszyński z industrialnym dziedzictwem (m.in. Huta Trzyniec). Stoki Małej i Wielkiej Czantorii dają spotkanie z historią wiary ewangelicko-augsburskiej („Spowiedzisko” nad Leszną Górną, cz. Horní Líštná, niem. Ober-Lischna). Na Czantorii Wielkiej mamy też spotkanie z historią turystyki górskiej, ponieważ tamtejsze schronisko powstało z inicjatywy Beskidenverein. Poniżej Małej Czantorii oraz na stokach Wielkiej Czantorii znajdują się nowoczesne całoroczne koleje linowe, które stanowią wygodny środek transportu oraz są atrakcją samą w sobie.

 

Gminy Brenna oraz Istebna łączą w sobie możliwości wędrówek łagodnymi górskimi szlakami oraz odwiedzania miejsc związanych z tradycją regionu. Na przykład, korzystając z różnych ścieżek spacerowych i szlaków turystycznych, możemy przejść od Chlebowej Chaty w Górkach Wielkich po Beskidzki Dom Zielin „Przytulia” w Brennej. Dwie najładniejsze opcje to spacer wzdłuż rzeki Brennicy albo wędrówka grzbietem Cisowych i odwiedziny Schroniska PTTK na Błatniej.

 

W Koniakowie jest wspaniała widokowa góra Ochodzita (894 m n.p.m.), stokami której wiedzie żółty i niebieski szlak turystyczny, a te łączy widokowa górska droga. Zaczynając – na przykład – na Szańcach, możemy zatoczyć pętlę między drewnianą zabudową oraz odwiedzić Centrum Koronki Koniakowskiej i Centrum Produktu Regionalnego. Obie instytucje pokazują tradycję w sposób nowoczesny oraz przyjazny, czy to na ekspozycji czy w formie warsztatów.

 

Miasto Wisła (cz. Visla, niem. Weichsel) również stara się łączyć tradycję i nowoczesność z turystyką pieszą. Cenny jest szlak Habsburgów, którego znaczki znajdziemy w centrum miejscowości, na Baraniej Górze oraz przy licznych muzeach, izbach regionalnych i punktach widokowych. Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest skorzystanie z oferty polskich i czeskich kolei. Wędrówka niebieskim szlakiem ze stacji Wisła Głębce do Jabłonkowa dostarcza wielu malowniczych krajobrazów na góry i wtopione między nimi linie kolejowe. Meta w Jabłonkowie to przyjemna wędrówka po kameralnej starówce, gdzie pośród kamieniczek schowana jest Izba Regionalna PZKO. Wszystko da się ładnie „spiąć” pociągami jadącymi z/do Cieszyna i Czeskiego Cieszyna.

 

LUBISZ WODĘ? NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM DOWIESZ SIĘ WIELE O FAUNIE, ALE I SKORZYSTASZ Z CIEKAWEJ OFERTY TURYSTYCZNEJ OPARTEJ O BOGACTWO RZEK

 

Woda to życie. Wiedzą o tym nie tylko biolodzy i lekarze, ale również górale i turyści. Źródła zajmują szczególne miejsce w życiu wielu z nas. Tworzą literackie metafory, dają powód do zwiedzania i odpoczynku. Tym samym woda na Śląsku Cieszyńskim może stanowić wielowymiarowy motyw przewodni niejednej wycieczki.

 

Rzeki. To w górę ich biegu toczyło się liczne osadnictwo. Cieszyn ze swoją starówką i Wzgórzem Zamkowym jest najstarszym miastem regionu, natomiast w okolicy Trójwsi Beskidzkiej znajdziemy najmłodsze wioski góralskie o wołoskich korzeniach położone u źródeł Olzy. Podobnie, przemieszczając się od Skoczowa w górę rzeki Brennicy i Wisły, dotrzemy do źródeł dosłownie i w przenośni. Dolina Brennicy i tutejszy Dom Zielin „Przytulia” to ślady bardzo archaicznej kultury wołoskiej, czego świadectwem są jeszcze obecne liczne otwarte przestrzenie.

 

Wodociągi. Odwiedzając muzea (np. Muzeum Śląska Cieszyńskiego) możemy zobaczyć dawne rury wodociągowe, które są dzisiaj zabytkami techniki. Innym dziedzictwem przemysłowym są śluzy. Spacerując po Cieszynie i innych miejscowościach (np. Ustroniu) natkniemy się na śluzy, jazy i zapory. Były wykorzystywane w przemyśle. Są też malowniczo wtopione w krajobraz zbiorniki wody pitnej i retencyjne (np. Jezioro Czerniańskie w Wiśle, zbiornik „Olza” w Istebnej), do których dotrzemy ścieżkami rowerowymi, szlakami turystycznymi lub samochodem.

 

Przyroda. Korzystając z oferty turystycznej opartej o wodę, nie zapominajmy o pomnikach przyrody nieożywionej (np. o wodospadach). Rezerwaty przyrody związane z wodą obejmują swoją ochroną zarówno tereny leśne (np. Rezerwat Przyrody „Barania Góra”), jak i cieki wodne (np. Rezerwat Przyrody „Wisła”, „Dolina Łańskiego Potoku”). Jeżeli natomiast chcemy nabrać szerszego oglądu na świat zwierząt i roślin wodnych, powinniśmy odwiedzić - Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej w Jaworzu.

 

POCZUJ PRZEMYSŁOWE DZIEDZICTWO ŚLĄSKA CIESZYŃSKIEGO ORAZ KRAINY GÓRNEJ ODRY

 

Dziedzictwo industrialne na styku dwóch regionów turystycznych (Krainy Górnej Odry oraz Śląska Cieszyńskiego) jest zróżnicowane tak bardzo, jak bardzo urozmaicona jest oferta turystyczna obu regionów.

 

Zacząć można od leżącej na Śląsku Cieszyńskim Chlebowej Chaty. Poznamy tam historię rolnictwa, które na przestrzeni wieków przeszło przemianę, także przemysłową.

 

Zboże może być wykorzystane w interesującej gałęzi przemysłu, jaką jest browarnictwo. Z jego historią oraz przemysłowych browarów możemy zapoznać odwiedzając Browar Zamkowy w Cieszynie na Śląsku Cieszyńskim i Browar Zamkowy w Raciborzu w Krainie Górnej Odry.

 

Pracownicy zakładów przemysłowych na koniec „dniówki” wchodzili do łaźni. Tam toczyły się przeróżne historie za czasów rewolucji przemysłowej i przemian gospodarczych. Bardzo metaforycznym łącznikiem między Szlakiem Zabytków Techniki, Żelaznym Szlakiem Rowerowym a historią regionów jest Instytut Dziedzictwa i Dialogu Łaźnia Moszczenica w Jastrzębiu Zdroju. To także element dziedzictwa przemysłowego, ponieważ dodatkowo obiekt jest związany z dawną kopalnią.

 

Zarówno w Krainie Górnej Odry, jak i na Śląsku Cieszyńskim, ważnym elementem dziedzictwa przemysłowego jest kolej, w tym kolej wąskotorowa. Kraina Górnej Odry zaprasza do zabytkowej stacji kolei wąskotorowej w Rudach!

 

CIEKAWE MUZEA W KRAINIE GÓRNEJ ODRY I JEJ NAJBLIŻSZEJ OKOLICY

 

Racibórz ma wiele do zaoferowania. Warto odwiedzić obiekty Muzeum Miejskiego, ale i Zamek Piastowski. Nie lada gratką jest wejście na teren Browaru Zamkowego w Raciborzu, gdzie bogata historia miasta przeplata się z przemysłowym dziedzictwem całego pogranicza.

 

Dobrze jest odwiedzić Ruiny Zamku w Tworkowie, które - choć nie są typową placówką muzealną – są wciąż żywą lekcją historii. Spacer w otoczeniu monumentalnych murów i zieleni każdemu zapadnie pozytywnie w pamięć! Będąc w temacie przyrody, dobrze jest być świadomym jak wiele kompozycji krajobrazowych Kraina Górnej Odry zawdzięcza Cystersom. Odczujemy to zwiedzając Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach, gdzie warto zawitać też do zabytkowej stacji kolei wąskotorowej.

 

W Jastrzębiu-Zdroju oraz w Żorach znajdziemy z kolei nowoczesne placówki muzealne, które edukują przez zabawę oraz interakcję. Muzeum Miejskie w Żorach poza typową historią, prezentuje również dokonania podróżnicze. Instytut Dziedzictwa i Dialogu - Łaźnia Moszczenica w Jastrzębiu-Zdroju to hybryda muzeum oraz instytucji kultury. Dotrzemy tutaj wspaniałym Żelaznym Szlakiem Rowerowym i możemy zanurzyć się w codziennym życiu ludu pracującego, ale i w uzdrowiskowych korzeniach miasta.

 

KRAJOBRAZ KRAINY GÓRNEJ ODRY TO SPOSÓB NA POZNANIE WIELU NIETUZINKOWYCH DAWNYCH REZYDENCJI

 

Symbolem Krainy Górnej Odry jest historia zaklęta w zabytkach w otoczeniu przyrody. Zaczynając w stolicy regionu – Raciborzu (cz. Ratiboř, niem. Ratibor) - mamy możliwość odwiedzić dawny książęcy Zamek Piastowski wraz Kaplicą Zamkową i sąsiednim Browarem Zamkowym. Zamek Piastowski może uchodzić za jeden z najcenniejszych średniowiecznych zabytków województwa śląskiego.

 

Graniczne Meandry Odry przyciągają miłośników zielonych krajobrazów. Cyklistom i zmotoryzowanym polecamy odwiedzić przy okazji ruiny zamku w Tworkowie. W otoczeniu zieleni znajdują się trwałe ruiny z platformą widokową. Miejsce piękne w swojej prostocie oraz skromności. Po prostu ruiny dawnego eleganckiego pałacu i przyroda wokół.

 

Perełką założeń pałacowych i parkowych w połączeniu z architekturą sakralną jest Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach. Poza pałacami, w Krainie Górnej Odry znajdują się piękne i okazałe wille mieszczańskich, do których zalicza się m.in. willa Hearinga w Żorach. Obecnie siedziba Muzeum Miejskiego.

 

SPACERY W OTOCZENIU ZIELENI, CZYLI PARKI ORAZ OGRODY NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM I W KRAINIE GÓRNEJ ODRY

 

Któż z nas nie lubi spacerów po dobrze zorganizowanej zieleni? Śląsk Cieszyński oraz Kraina Górnej Odry są wręcz usłane mniejszymi i większymi parkami, a także ogrodami.

 

Na Śląsku Cieszyńskim znajdują się liczne parki miejskie. Jednym z bardziej urokliwych, jest przypałacowy park na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie.

 

Kraina Górnej Odry to z kolei malowniczo porozrzucane dawne parki i ogrody przy istniejących i nieistniejących rezydencjach. Mało powiedzieć, że jest wspaniały park obok Pocysterskiego Zespołu Pałacowo-Klasztornego w Rudach albo park obok Ruin Zamku w Tworkowie. Miejscem odpoczynku jest również Park Zdrojowy w Jastrzębiu-Zdroju.

 

Miłośnikom lasów i wód z pewnością do gustu przypadną spacery po Rezerwacie Przyrody „Łężczok” oraz po Granicznych Meandrach Odry. Na dodatek wszystkiego, w Raciborzu, niedaleko centrum jest wspaniałe Arboretum Bramy Morawskiej, gdzie znajdziemy ścieżki spacerowe w lesie oraz ogród botaniczny.

 

DZIELNICA UZDROWISKOWA I PARK ZDROJOWY NICZYM ZIELONA STARÓWKA JASTRZĘBIA-ZDROJU

 

Jastrzębie-Zdrój to miasto, które łączy charakter dawnego uzdrowiska z zielonym ośrodkiem górniczym. Jastrzębie jest też miastem na granicy marek turystycznych Krainy Górnej Odry oraz Śląska Cieszyńskiego. Dotrzemy tutaj na przykład Żelaznym Szlakiem Rowerowym, zwiedzimy Instytut Dziedzictwa i Dialogu „Łaźnia Moszczenica” oraz odpoczniemy w otoczeniu przyrody w dzielnicy uzdrowiskowej.

 

Historia Jastrzębia związana jest właśnie ze zdrojem, zielenią i przyrodą. Turystycznie zatem warto potraktować dzielnicę uzdrowiskową jako swoistą starówkę Jastrzębia-Zdroju. Uzdrowisko funkcjonowało w tej miejscowości od połowy XIX w. do lat 90. XX w. Okresem przemian były cztery dekady. W latach 50. XX wieku odkryto tu zasoby węgla kamiennego (znaczne i wartościowe). Jastrzębie-Zdrój w tym czasie przekształciło się w ośrodek miejski i przemysłowy, prawa miejskie uzyskując w 1963 roku. Jednoznacznie zatem można stwierdzić, że uzdrowisko stanowi najstarszą część miasta. Zabytków szukać powinniśmy zatem pośród zieleni Parku Zdrojowego i Dzielnicy Uzdrowiskowej, a nie między kopalniami.